Economie

Economie, postcommunistische crisis en voorzichtig herstel

Energieproblemen

De meeste republieken van de voormalige Sovjetunie werden met een grote economische terugval geconfronteerd na het uiteenvallen van de Sovjetunie. In Armenië begon dat proces al een paar jaar eerder. Dit kwam door een economische blokkade die in 1989 door de Azerbeidzjanen werd opgeworpen naar aanleiding van de oorlog om Nagorno-Karabach. Hierbij werd ook de invoer van gas en olie onmogelijk gemaakt. Het energietekort dat hierdoor ontstond was voor Armeniërampzalig, mede omdat er in 1988 een verwoestende aardbeving had plaatsgevonden. Bij die aardbeving werd zowel de belangrijkste waterkrachtcentrale als de enige kerncentrale van Armenië, in Medzamor, getroffen.

Armenië produceerde in 1990 slechts 1% van de eigen energiebehoefte en moest de rest importeren, vooral uit Rusland (50%). Tegenwoordig importeert Armenië nog steeds veel olie en gas: meer dan 16 miljoen vaten olie, en bijna 2 miljard kubieke meter gas per jaar. Wel levert de opgeknapte kerncentrale in Medzamor zoveel energie dat Armenië nu zelfs een netto-exporteur is van energie. Ook de afhankelijkheid van Rusland neemt af, omdat er sinds kort een pijplijn van Iran naarArmenië loopt, zodat niet alle olie meer uit Rusland hoeft te komen. 

 

Economische crisis

Het uiteenvallen van de Sovjetunie had rampzalige economische gevolgen voor de voormalige Sovjetrepublieken. Tijdens het bewind van de Sovjetunie had Armenië een grote industriële sector ontwikkeld. Deze viel weg toen de Sovjetunie instortte en Armenië veel handelspartners verloor. De belangrijkste bron van inkomsten voor de meeste Armeniërs werd de landbouw. Dit waren niet zoals in de tijd van de Sovjetunie grote bedrijven, maar kleine boerderijtjes, vaak geleid door hele families.

Met het verdwijnen van de communistische infrastructuur van uitgebreide sociale voorzieningen en door een tekort aan financiële middelen verdween ook de sociale zekerheid. Een groot deel van het budget van Armenië ging op aan hulp voor de slachtoffers van de aardbeving van 1988. Opvallend is het enorme aantal daklozen als gevolg van deze ramp (een kwart van de bevolking in 1991). Door de economische crisis en het afbreken van de handelsrelaties met andere republieken moesten veel fabrieken sluiten, werden mensen ontslagen en steeg het aantal werklozen tot meer dan 20%. Geschat werd dat in 1993 90% van de bevolking onder de armoedegrens leefde. In 2002 werd dit op 50% geschat. In 2011 lag dit percentage op 26,5. 

 

Economisch herstel

Hoewel het aanvankelijk een van de zwaarste economische tegenslagen meemaakte, was Armenië het eerste land in de Kaukasus waar de economie in de tweede helft van de jaren negentig opmerkelijk verbeterde.

Dit was ten eerste het gevolg van de Armeense diaspora. Vanwege sterke Armeense belangenorganisaties in het Westen, vooral in de Verenigde Staten en Canada, ontving Armenië de meeste financiële hulp en leningen van het IMF en de Wereldbank van alle landen in de Kaukasus. Er was en is ook sprake van grote investeringen in bedrijven in Armenië van Armeniërs die in het Westen leven.

Ten tweede was en is Armenië, waar veel Russische troepen zijn gestationeerd, een politieke en militaire protegé van Rusland. Dit vormt de basis voor economische samenwerkingsverdragen met en financiële hulp uit Rusland (in 1994 ontvingArmenië 25% van de Russische hulp aan alle voormalige Sovjetrepublieken). Het resultaat van deze ontwikkelingen is een groei van het BNP en een toename in de industriële productie. De inflatie kwam onder controle en er ontstond een stabilisatie van de consumptieprijzen.

Armenië kreeg echter een behoorlijke klap door de groeiende wereldwijde onrusten op economisch gebied. Zo kromp de economie in 2009 met maar liefst 15%. In 2010 stond het land tweede op de ranglijst van Forbes’ ‘worst economies’ ter wereld, mede door de groeiende inflatie en het lage BNP per capita. Toch krabbelt de economie van Armenië de laatste tijd weer iets op. Zo verwacht het IMF een groei van 4 procent van het BNP in 2012.

Copyright: atlcom.nl